Η αείμνηστη Μαριέττα Γιαννάκου είχε γεννηθεί στις 6 Ιουνίου 1951, στο Γεράκι Λακωνίας, από μία οικογένεια, όπου ο πατέρας της διηύθυνε το τοπικό γραφείο του ΟΤΕ και του ταχυδρομείου, ενώ η μητέρα της ήταν εκπαιδευτικός.
Της: Έπη Τρίμη
Πέθανε σήμερα αφήνοντας ένα κενό και μια θλίψη καθώς υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα της πολιτικής σκηνής.
Ο θάνατος του πατέρα της την ωρίμασε προ της ώρας της
Η Μαριέττα Γιαννάκου έχει μια αδερφή η οποία είναι τέσσερα χρόνια μικρότερη. Στην ηλικία των 11 έχασε τον πατέρα της, ο οποίος ήταν τότε 45 χρονών. Η ίδια είχε πει σχετικά: «Μου στοίχισε πολύ ο θάνατος του πατέρα μου και ίσως έπαιξε ρόλο στο ότι αισθάνθηκα πολύ μεγαλύτερη την ευθύνη, να κάνω πράγματα ανεξάρτητα στη ζωή μου. Βγαίναμε μαζί έξω, παίζαμε μαζί σκάκι και, από πολύ μικρή ηλικία, κουβεντιάζαμε πολιτικά γεγονότα. Στο σπίτι αγοράζαμε 5 εφημερίδες. Όμως παρά την αδυναμία μου, δεν ήμουν προσκολλημένη πουθενά».
« Απεχθανόμουν τους περιορισμούς από μικρή ηλικία»
«Ο τρόπος που ντυνόμασταν ήταν πολύ πιο αστικός. Φορούσαμε παντελόνια, κάτι που δε συνέβαινε στον υπόλοιπο κόσμο της περιοχής, είχαμε φίλους αγόρια. Δεν μου άρεσαν οι περιορισμοί. Όταν το σχολείο έλεγε να έχουμε γυρίσει π.χ. από ένα πάρτι στις 7.00 ή στις 8.00, εγώ καμιά φορά δεν πήγαινα καθόλου, γιατί με ενοχλούσε να μου υπαγορεύουν τι ώρα θα γυρίσω», είχε δηλώσει η Μαριέττα Γιαννάκου.
Οι σπουδές στην ιατρική
Τελειώνοντας το σχολείο, πέτυχε την εισαγωγή της στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αν και ο πατέρας της την προόριζε για διπλωμάτη. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της στην ιατρική, ειδικεύεται στην ψυχιατρική ενώ συνεχίζει τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης, στο Βέλγιο. Η ίδια είχε πει σχετικά: «Θυμάμαι όταν έδωσα χημεία, το προηγούμενο βράδυ αντί να διαβάσω πήγα στον κινηματογράφο». Σε άλλη της συνέντευξη είχε αναφέρει: «Καμιά φορά χρεώνουν διάφορα στους ψυχιάτρους. Αυτό μπορεί να συμβεί, διότι ίσως κάποιοι καμιά φορά κάνουν την ειδικότητα του ψυχιάτρου, επειδή έχουν οι ίδιοι προβλήματα και νομίζουν ότι θα τα αντιμετωπίσουν. Αλλά δεν υπάρχει κανείς που να πατάει τόσο γερά στη γη, όσο ένας ψυχίατρος ο οποίος δεν έχει δικά του ψυχολογικά προβλήματα. Βέβαια είναι μία επιστήμη που περιλαμβάνει πολλές ματαιώσεις».
Προσωπική ζωή
Αν και αφοσιωμένη στην πολιτική παντρεύτηκε με τον Παναγιώτη Κούτσικο το 1983, με τον οποίο απέκτησε μία κόρη. Η Μαριέττα Γιαννάκου είχε πει: «Ναι, ήταν στη σκέψη μου ο γάμος, αλλά δεν είχα ποτέ την άποψη ότι πρέπει να παντρευτείς οπωσδήποτε, ή να ψάχνεις να παντρευτείς. Δεν ήμουν τέτοιος τύπος. Απλώς προέκυψε στην πορεία».
Το 1997 θα πάρει διαζύγιο με αποτέλεσμα, πέραν της δουλειάς της, να στρέψει όλη της την προσοχή προς την κόρη της.
Ο σακχαρώδης διαβήτης, ο ακρωτηριασμός και το έμφραγμα
Η ζωή της Μαριέττας Γιαννάκου άλλαξε στις 6 Φεβρουαρίου 2008, όταν υποβλήθηκε σε ακρωτηριασμό του δεξιού της ποδιού μετά από κάταγμα που υπέστη. Ο σακχαρώδης διαβήτης από τον οποίο έπασχε εμπόδιζε το τραύμα να επουλωθεί και προκάλεσε μόλυνση, με αποτέλεσμα η κατάσταση της υγείας της να επιδεινωθεί ραγδαία. Αυτό ανάγκασε τους γιατρούς του νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν» να συνεδριάσουν εκτάκτως και να αποφασίσουν να προχωρήσουν σε επέμβαση ακρωτηριασμού προκειμένου να σώσουν τη ζωή της.
H πρώην υπουργός περιέγραψε με λεπτομέρειες τι της συνέβη και έχασε το πόδι της, τα 13 χειρουργεία στα οποία υποβλήθηκε και πώς αντιμετώπισε την περιπέτεια που είχε:
«Ήταν ένας βαρύς τραυματισμός. Δεν έφταιγα εγώ. Ήταν τα γενέθλια της κόρης μου και πήγα στο σχολείο για να την πάρω. Εκεί μου ζήτησε ο διευθυντής να πάμε απέναντι να δούμε τους καθηγητές, γιατί ήθελαν να με δουν και να τα πούμε. Ανάμεσα στα δύο κτίρια υπήρχε ένας δρόμος τερατώδης, ο οποίος δεν ήταν δρόμος, τον φτιάξανε μετά. Έβρεχε, γλίστρησα και συνάντησε ένα εμπόδιο το πόδι και έγινε ένα φοβερό κάταγμα στην ποδοκνημική».
Στην ερώτηση του Γρηγόρη Αρναούτογλου για το αν έφταιξε ο διαβήτης για την εξέλιξη που είχε η κ. Γιαννάκου απάντησε: «Δεν αντιμετωπίστηκε σωστά στην αρχή, αφήστε το καλύτερα» και συνέχισε: «Δεν υπήρχε ιατρικό λάθος. Θα σας πω ένα αστείο. Έλεγα πάντα στους συνεργάτες μου ότι αν αρρωστήσω θα με πάτε στο νοσοκομείο και δεν θα πείτε ότι είμαι εγώ. Δεν θα αφήσετε τους συναδέλφους μου γιατρούς να κάνουν συμβούλια επί συμβουλίων γιατί θα με πεθάνουν το συντομότερο. Έτσι έλεγα πάντα στους συνεργάτες μου. Πολλές φορές, ο κόσμος έχει την αίσθηση ότι τα δημόσια πρόσωπα τα φροντίζουν, αλλά πολλές φορές μπορεί να συμβεί και το αντίθετο. Από τον φόβο των γιατρών και τις διχογνωμίες. Δεν μιλώ για την δική μου περίπτωση, γενικά μιλάω».
Στις 28 Μαΐου 2016, η Μαριέττα Γιαννάκου υπέστη έμφραγμα και νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός.
Η πολιτική καριέρα
Μετά το 1974, ξεκίνησε ενεργά την πολιτική της δραστηριότητα ως μέλος της ΟΝΝΕΔ. Τότε γνωρίστηκε με τον πρόεδρο και ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Αν και δεν είχε αποφασίσει να ασχοληθεί ευρύτερα με την πολιτική, η κατάσταση της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης της έδωσε την ώθηση και από τότε η πορεία της στην πολιτική σκηνή ήταν συνεχώς ανοδική. Στις Ευρωεκλογές του 1984 εκλέχθηκε ευρωβουλευτής ενώ το 1989 τοποθετήθηκε επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου της ΝΔ.
Ως βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την περίοδο 1984-1990, ανέλαβε πρόεδρος της Εξεταστικής Επιτροπής για το πρόβλημα των ναρκωτικών στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, μέλος των Επιτροπών Κοινωνικών Υποθέσεων και Απασχόλησης, Μεταφορών, Ελέγχου του Προϋπολογισμού, Οικονομικής, Νομισματικής και Βιομηχανικής Πολιτικής, μέλος της Αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις σχέσεις με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και μόνιμος εισηγητής για τα θέματα παραγωγής και εμπορίας κοκαΐνης, καθώς και μέλος της Αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη Χιλή, έχοντας τιμηθεί με το ανώτατο παράσημο “Bernando O’ Higgins” της Δημοκρατίας της Χιλής. Διετέλεσε επίσης Επικεφαλής της αντιπροσωπείας των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μέλος του Πολιτικού Γραφείου της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Η κυβερνητική της θητεία ξεκίνησε με τις βουλευτικές εκλογές του 1990, οπότε και έγινε υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων την περίοδο 1990-1991. Στις βουλευτικές εκλογές του 1993 εκλέχθηκε βουλευτής Α΄ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας, ξεκινώντας την κοινοβουλευτική της θητεία.
Στο διάστημα 1993-1999 διετέλεσε μέλος των Επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων και Εθνικής Άμυνας, Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, μέλος της Επιτροπής για τα Ναρκωτικά, αντιπρόεδρος της Επιτροπής για την εξέταση του Σωφρονιστικού Συστήματος, αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Φιλίας Ελλάδας-ΗΠΑ και μέλος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Φιλίας Ελλάδας-Ρωσίας.
Το 1999 επανεκλέχθηκε ευρωβουλευτής και ανέλαβε μέλος των Επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων, Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Κοινής Ασφάλειας και Αμυντικής Πολιτικής, Ελευθεριών και Δικαιωμάτων των Πολιτών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, μέλος της Διακοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας «Ευρωπαϊκή Ένωση – Τουρκία», πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Τέταρτος Κόσμος», ενώ είναι επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Νέας Δημοκρατίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Την περίοδο 1990-2004 υπήρξε εθνική συντονίστρια για τα ναρκωτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μέλος της Οριζόντιας Ομάδας για τα Ναρκωτικά του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ακόμη, υπήρξε πρόεδρος του Τομέα Βαλκανικός Άξονας-Εγγύς Ανατολή της Ομάδας του Δουβλίνου του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Το 2000 επανεκλέχθηκε βουλευτής Α΄ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας και ορίστηκε αντιπρόεδρος της Διαρκούς Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μέλος της Διαρκούς Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Εθνικής Άμυνας, μέλος Διακομματικής Επιτροπής για τα ναρκωτικά, πρόεδρος της Ομάδας Φιλίας με το Κοινοβούλιο της Πολωνίας, και μέλος των Ομάδων Φιλίας με τα Κοινοβούλια των ΗΠΑ και του Μαρόκου.
Το 2002 ορίστηκε εκπρόσωπος της Βουλής των Ελλήνων στη «Συνέλευση για το Μέλλον της Ευρώπης». Στις εργασίες της Συνέλευσης στην Ολομέλεια και τις Ομάδες Εργασίας (2002-2003) διακρίθηκαν μεταξύ άλλων, οι παρεμβάσεις της για την κατοχύρωση της ρήτρας αμυντικής αλληλεγγύης μεταξύ κρατών-μελών, για την καθιέρωση της Ευρωπαϊκής Δύναμης Ταχείας Επέμβασης στο πεδίο της Άμυνας, για μέτρα υπέρ της δημόσιας υγείας και για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και για την υποστήριξη της ρύθμισης για τη «λαϊκή πρωτοβουλία», σύμφωνα με την οποία ένα εκατομμύριο πολίτες μπορούν να ζητήσουν την ανάληψη συγκεκριμένης νομοθετικής πρωτοβουλίας από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.
«Η μητέρα μου ήθελε να κάνω ακαδημαϊκή καριέρα»
Το 2004 επανεκλέχθηκε βουλευτής και διορίζεται υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων για την περίοδο 2004-2007, στην κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή. Το όνομά της συνδέεται με μία εκτεταμένη απόπειρα μεταρρύθμισης του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Το 2007 αποτυγχάνει να εκλεγεί βουλευτής. Στις ευρωεκλογές του 2009 τέθηκε επικεφαλής του ψηφοδελτίου της Νέας Δημοκρατίας. Στις βουλευτικές εκλογές του 2019 τοποθετήθηκε στη δεύτερη θέση του ψηφοδελτίου επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας. Η ίδια είχε πει σχετικά: «Η μητέρα μου αποδέχθηκε πραγματικά ότι είμαι πολιτικό πρόσωπο, όταν έγινα Υπουργός Παιδείας, ίσως γιατί ως εκπαιδευτικός που υπηρέτησε με αφοσίωση τη δημόσια παιδεία κατάλαβε καλύτερα την σημασία που είχε η ανάληψη αυτής της ευθύνης. Πάντα μου έλεγε, ‘ο συμμαθητής σου ο τάδε, έγινε τακτικός καθηγητής και εσύ τα παράτησες’. Ήθελε να κάνω ακαδημαϊκή καριέρα. Όταν μου τηλεφώνησε ο Πρωθυπουργός και μου είπε ‘πας στο Υπουργείο Παιδείας’, την πήρα αμέσως τηλέφωνο κι εκείνη έβαλε τα κλάματα».
Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
Ως υπουργός Παιδείας η Μαριέττα Γιαννάκου ανακοίνωσε την άνοιξη του 2006 αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της λειτουργίας της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης ακολουθώντας τις προτάσεις μίας «επιτροπής σοφών» για την ανώτατη παιδεία, οι οποίες προέβλεπαν αλλαγές στον τρόπο διάθεσης δωρεάν συγγραμμάτων, αναπροσαρμογή του πανεπιστημιακού ασύλου, καθορισμό ανώτατου χρονικού ορίου φοίτησης, καθολική ψηφοφορία των φοιτητών στις πρυτανικές εκλογές κ.ά. Ταυτόχρονα ανακινήθηκε το θέμα της αναθεώρησης του Άρθρου 16 του ελληνικού Συντάγματος, με σκοπό την απάλειψη των νομικών εμποδίων για την ίδρυση μη κρατικών ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης.
Οι μεταρρυθμιστικές αυτές προσπάθειες προκάλεσαν σφοδρές αντιδράσεις σε μεγάλο τμήμα της εκπαιδευτικής κοινότητας, καθώς από πολλούς κρίθηκε ότι προωθούσαν την ιδιωτικοποίηση των ελληνικών Πανεπιστημίων και υποβάθμιζαν τις παροχές προς τους φοιτητές και την ποιότητα της εκπαίδευσης. Αποτέλεσμα ήταν μία πολύμηνη αναστάτωση στον χώρο της ελληνικής ανώτατης παιδείας, με κύματα καταλήψεων σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, απεργίες καθηγητών, μαζικές φοιτητικές κινητοποιήσεις και πορείες διαμαρτυρίας (περιστασιακά συνοδευόμενες από συγκρούσεις με την αστυνομία) σε όλες τις μεγάλες πόλεις για περίπου έναν χρόνο. Αναφορές στη Μαριέττα Γιαννάκου γίνονταν σε σατιρικά τραγούδια, google bombing και γελοιογραφίες. Τελικώς μετά την υπαναχώρηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης η αναθεώρηση του Άρθρου 16 αναβλήθηκε, ενώ ο νέος νόμος-πλαίσιο για τη λειτουργία των ΑΕΙ υπερψηφίστηκε στη Βουλή στις 8 Μαρτίου του 2007, εν μέσω βίαιων επεισοδίων και σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών οι οποίοι είχαν προγραμματίσει πορεία διαμαρτυρίας κατά του νόμου την ώρα της ψήφισης.
Στα τέλη του καλοκαιριού του 2007, λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές, δόθηκε δημοσιότητα στην πρώτη έκδοση του νέου βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού. Το βιβλίο θεωρήθηκε, από ορισμένους κύκλους, ως προσπάθεια απόκρυψης τμήματος της νεοελληνικής ιστορίας με στόχο την προώθηση φιλικών σχέσεων με γειτονικά κράτη, και ζητήθηκε η απόσυρσή του. Η Μαριέττα Γιαννάκου αντιθέτως απέκλεισε την πιθανότητα απόσυρσης του βιβλίου για λόγους νομιμότητας, λέγοντας ότι θα υπάρξουν οι απαραίτητες διορθώσεις. Τελικά το βιβλίο αποσύρθηκε μετά τις εκλογές από τον νέο υπουργό Ευριπίδη Στυλιανίδη.
Το τέλος
Σε ηλικία 71 ετών απεβίωσε από ανακοπή καρδιάς η βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας Μαριέττα Γιαννάκου. Έπασχε από βαριά υποκείμενα νοσήματα, που μερικές φορές είχαν κλονίσει ακόμα και την ίδια της την υγεία. Τον Σεπτέμβριο του 2021, η βουλευτής νόσησε από επιπλοκές του κορονοϊού, ενώ δύο μήνες πριν κατά τη διάρκεια των διακοπών της υπέστη δύσπνοια και αναγκάστηκε να νοσηλευτεί. Η βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας έδινε μάχη για αρκετές εβδομάδες στη ΜΕΘ του Γενικού Νοσοκομείου Αεροπορίας 251. Είχε διακομιστεί εκτάκτως στο νοσοκομείο μετά από πτώση που είχε με το αναπηρικό αμαξίδιο και τότε χρειάστηκε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση καθώς οι γιατροί διαπίστωσαν ότι είχε αιμάτωμα.
