o-proistorikos-oikismos-tis-elladas-poy-paremene-krymmenos-kato-apo-ti-stathmi-toy-neroy-gia-chiliades-chronia-45678
20:22

Ο προϊστορικός οικισμός της Ελλάδας που παρέμενε κρυμμένος κάτω από τη στάθμη του νερού για χιλιάδες χρόνια

20:22
Newsroom

Η λίμνη Ορεστιάδα και η πόλη της Καστοριάς είναι άρρηκτα δεμένες εδώ και πολλούς αιώνες.

Η λίμνη, υπολογίζεται ότι σχηματίστηκε πριν 10.000.000 χρόνια (κατά το Μειόκαινο) και η σημερινή μορφή της αποτελεί κατάλοιπο μιας παλαιότερης εκτεταμένης λίμνης με έκταση 164 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βάθος που ξεπερνούσε τα 50 μέτρα.

Advertisement

Η πινακίδα του Δισπηλιού είναι ένα από τα πολλά αρχαιολογικά ευρήματα στον οικισμό της λίμνης του Δισπηλιού στην Καστοριά

Ο οικισμός ανακαλύφθηκε τυχαία το 1932 από τον καθηγητή Αντώνιο Κεραμόπουλο. Το 1992, μετά από 60 χρόνια, ξεκίνησαν αρχαιολογικές ανασκαφές υπό τον καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γεώργιο Χουρμουζιάδη.

Σύμφωνα με το Χουρμουζιάδη, η πινακίδα είναι ξύλινη και η χρονολόγηση με C14 έδειξε ότι πρέπει να δημιουργήθηκε στο 5260 π.Χ. Ο οικισμός στην λίμνη της Καστοριάς χρονολογείται ανάμεσα στο 5600 π.Χ. και 4000 π.Χ.

Advertisement

Η πινακίδα, αναφέρει ο Χουρμουζιάδης, φέρει χαράγματα ή σήματα, ‘μια προσπάθεια επικοινωνίας του νεολιθικού ανθρώπου που ελπίζουμε κάποτε να μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε’ παρά γραφή.

Advertisement

Η πρώτη γενικά αποδεκτή καταγεγραμμένη γραφή είναι η σφηνοειδής σουμεριακή γραφή της 3ης χιλιετίας π.Χ.

To 1932 η στάθμη της λίμνης της Καστοριάς κατέβηκε και δεκάδες ξύλινα υποστυλώματα ήρθαν στην επιφάνεια

Την περίοδο εκείνη ο καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας Α. Κεραμόπουλος ερευνούσε τη Δυτική Μακεδονία με σκοπό να να εντοπίσει την κοιτίδα των αρχαίων Μακεδόνων.

Η κοιτίδα των αρχαίων Μακεδόνων

Όταν έφτασε κοντά στο χωριό Δισπηλιό ήρθε αντιμέτωπος με μια μοναδική ανακάλυψη. Ανακάλυψε έναν προϊστορικό οικισμό που παρέμενε κρυμμένος κάτω από τη στάθμη του νερού για πολλά χρόνια. Ο Κεραμόπουλος ερεύνησε την περιοχή και συνέλεξε τμήματα οψιανού και όστρακα από χειροποίητα αγγεία.

Advertisement

Πάσσαλοι που ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφές

Ο προϊστορικός οικισμός βρίσκεται στη θέση Νησί και χρονολογείται στη Νεότερη Νεολιθική εποχή

Ο ίδιος έγραψε στο ημερολόγιό του: «Ανέσκαψα μεγάλην έκτασιν της λιμναίας πασσαλοπήκτου κώμης παρά την νοτίαν όχθην της λίμνης της Καστοριάς. Πάντα τα σημεία της κώμης ταύτης υπήρξαν εξ ίσου γόνιμα εις ευρήματα νεολιθικής εποχής. Συνελέξαμεν περί τα 530 λίθινα εργαλεία και τινάς λίθους ειργασμένους και απερριμμένους».

Η περιοχή που πραγματοποιήθηκαν οι αρχαιολογικές έρευνες ονομάζεται Νησί και ο Κεραμόπουλος πίστευε ότι δημιουργήθηκε από δομικά υλικά που έριξαν οι άνθρωποι για να χτίσουν πάνω τις καλύβες τους και το αποκαλούσε «επακτή γη».

Advertisement

Οι κορμοί δέντρων χρησιμοποιήθηκαν για τον σκελετό, λεπτά κλαριά πλεγμένα με σκοινί για τους τοίχους, λάσπη από τη λίμνη και άχυρα για τις στέγες

Ο οικισμός περιτριγυριζόταν από έναν λίθινο περίβολο που τον προστάτευε από τα φουσκωμένα νερά της λίμνης.

Οι έρευνες του Κεραμόπουλου συνεχίστηκαν μέχρι τη δεκαετία του ’40 και σταμάτησαν όταν ξέσπασε ο πόλεμος.

Το 1965 η στάθμη του νερού έπεσε ξανά και θύμισε στους αρχαιολόγους την ύπαρξη του οικισμού.

Τότε, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ν. Μουτσόπουλος επανήλθε στο Δισπηλιό και έκανε εκτεταμένη έρευνα.

Ανακάλυψε μεταξύ άλλων, μια νεολιθική βάρκα, θέσεις επτά προϊστορικών φούρνων, ποικιλία αγγείων, ειδώλια και κοσμήματα.

Το Δισπηλιό απέχει 7 χλμ από την πόλη της Καστοριάς και αποτελεί το μοναδικό ανασκαμμένο νεολιθικό λιμναίο οικισμό στην Ελλάδα

Πολλές χιλιετίες πριν, ένα χωριό από ξύλινα σπίτια βρισκόταν στις όχθες της λίμνης.

Ήταν κυκλικά και ορθογώνια και οι τοίχοι τους είχαν κατασκευαστεί από κλαδιά και καλάμια. Τα σπίτια στηρίζονταν σε ξύλινες πλατφόρμες πάνω στο νερό.

Ο λιμναίος οικισμός χρονολογείται από το 5.500 έως το 3.500 π.Χ. Κάλυπτε μια έκταση 20.000 στρεμμάτων και την περίοδο ακμής του κατοικούνταν από 5.000 ανθρώπους.

Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την αλιεία, το κυνήγι, τη γεωργία και την κτηνοτροφία, μέχρι που ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού εγκατέλειψε την περιοχή για άγνωστο λόγο. Πιθανόν για να ζήσουν σε πιο εύφορες περιοχές.