Σε στήλη του περιοδικού ΟΚ!, ο Dr. Γιώργος Λάγιος, ένας εξειδικευμένος ψυχοθεραπευτής και σεξολόγος, αναλαμβάνει το ρόλο του συμβούλου απαντώντας στις ερωτήσεις των αναγνωστών με σκοπό την παροχή κατευθύνσεων και λύσεων σε ποικίλα θέματα. Μία από τις ερωτήσεις που ξεχώρισε αυτή την περίοδο ήρθε από την Κατία, η οποία εξέφρασε την ανησυχία της για τη σχέση του συντρόφου της με τη μητέρα του. Σύμφωνα με την Κατία, ο σύντροφός της δείχνει τέτοια εξάρτηση από τη μητέρα του, που την κάνει να αισθάνεται ότι περισσεύει στη σχέση τους. Ο Dr. Λάγιος, με την εμπειρία και την ευαισθησία που τον χαρακτηρίζει, προσφέρει συμβουλές προκειμένου να βοηθήσει την Κατία να διαχειριστεί την κατάσταση με τον πιο υγιή τρόπο.
H ερώτηση της Κάτιας:
«Έχω σχέση εδώ και 10 μήνες και πριν από λίγες μέρες αποφασίσαμε να συγκατοικήσουμε. Από την αρχή είχα εντοπίσει ότι η σχέση με τη μητέρα του ήταν ιδιαίτερα στενή. Επειδή όμως η μαμά του είναι μια νέα και μοντέρνα γυναίκα, σκέφτηκα ότι δεν θα έπρεπε να με προβληματίζει. Όσο περνούσε ο καιρός, έβλεπα ότι η επικοινωνία τους ήταν όχι μόνο καθημερινή και συχνή αλλά και ιδιαίτερα λεπτομερής και υπεραναλυτική. Σε σημείο που κάθε μας κίνηση περνούσε από το δικό της μικροσκόπιο. Επιπλέον, χωρίς να με ρωτήσει, αποφάσισε να της δώσει δικό της κλειδί για το σπίτι μας και εκείνη δεν διστάζει να έρχεται απροειδοποίητα με ασήμαντη αφορμή κάθε φορά. Πριν από λίγες μέρες εκείνος έφτασε στο σημείο να μου πει να την πάρουμε μαζί στις διακοπές του Πάσχα γιατί δεν έχουν κάνει ποτέ Ανάσταση χωριστά. Υπάρχουν φορές που νιώθω ότι η σχέση τους είναι τόσο στενή που εγώ απλά περισσεύω».
Τι λέει ο ειδικός;
«Αγαπητή Κάτια, Με κίνδυνο να με μισήσουν οι μισές Ελληνίδες μητέρες, δεν μπορώ να σου κρύψω την πραγματικότητα. Η σχέση μητέρας – γιου είναι αρκετά περίπλοκη και έχει έναν πολύ ισχυρό δεσμό. Ο Σίγκμουντ Φρόιντ ανέπτυξε την ψυχαναλυτική του θεωρία γύρω από το οιδιπόδειο σύμπλεγμα όταν διάβασε τον μύθο του Οιδίποδα. Ο Οιδίποδας σκότωσε τον πατέρα του, Λάιο, και παντρεύτηκε τη μητέρα του, Ιοκάστη. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, πολλά άτομα φαντασιώνονται την εξόντωση του γονιού του ίδιου φύλου. Μάλιστα, υπάρχει και το σύμπλεγμα του ευνουχισμού, σύμφωνα με το οποίο ένα αγόρι ανησυχεί για τον ευνουχισμό και ένα κορίτσι ζηλεύει που δεν έχει πέος.
Γύρω από αυτές τις θεωρίες έχουν χτιστεί πολλές αιτιολογίες για το πώς σχηματίζονται οι σχέσεις γονιών – παιδιών στη διάρκεια του χρόνου. Είναι κοινό μυστικό πως οι Έλληνες γονείς, και όχι μόνο η μητέρα, είναι αρκετά παρεμβατικοί στη ζωή των παιδιών τους και, δυστυχώς, αυτό είναι σοβαρό. Όσο και να σεβόμαστε την καθοδήγηση και το αίσθημα ασφάλειας που μας παρέχει ένας ιδανικός φροντιστής, αυτό δεν μπορεί να είναι λόγος για να νιώθουμε πως για όλη μας τη ζωή πρέπει να το ανταποδίδουμε. Είναι πολύ εύκολο ένα παιδί και στην ενήλικη ζωή του να νιώθει πως μια συχνή επικοινωνία είναι ο ελάχιστος τρόπος να δείξει ευγνωμοσύνη. Βεβαίως υπάρχει και το σενάριο όπου το παιδί, ακριβώς επειδή ο γονιός το παραμελεί ή είναι αυστηρός, είναι σε μια διαρκή προσπάθεια να τον ικανοποιήσει, ώστε να είναι το «καλό παιδί». Διαφορετικά δεν θα έχει την αποδοχή. Αυτές βέβαια τις ενοχές τις έχουν δημιουργήσει οι γονείς που δεν επιθυμούν να απογαλακτιστεί ποτέ το παιδί, γιατί ζουν μέσα από τις ζωές των παιδιών τους.
Πιο συγκεκριμένα τώρα να πούμε για την περίπτωσή σου. Ένας ενήλικος άντρας που δυσκολεύεται να βάλει όρια στη μητέρα του δεν αντιλαμβάνεται ότι εκείνη τη στιγμή ρισκάρει τη δική του σχέση, άρα και την προσωπική του ευτυχία. Αν το πάω όμως λίγο πιο πέρα, το να του επιτραπεί να μη βάλει όρια έχει σχέση και με τον δικό σου κώδικα οριοθέτησης. Μερικές φορές, προσπαθώντας να μη δημιουργήσουμε ένταση, αποφεύγουμε να λύσουμε κάποια ζητήματα που στη συνέχεια έρχονται ξανά σαν πελώρια κύματα και μας πνίγουν, με την έννοια ότι πλέον θα χρειαστεί πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια για να φτάσουμε στην ακτή της επίλυσης. Αναφέρεις ότι της έδωσε κλειδί χωρίς να σε ρωτήσει. Εσύ αυτό γιατί το επέτρεψες όταν το έμαθες; Γιατί όταν ήρθε την πρώτη φορά απροειδοποίητα, δεν της εξήγησες πως αυτό δεν είναι το δικό της σπίτι και να σου επιστρέψει το κλειδί; Φοβάσαι να πεις στον σύντροφό σου πως όλο αυτό σε πιέζει μήπως τον χάσεις; Αν το φοβάσαι, τότε ίσως δικαιολογήσεις γιατί φοβάται και εκείνος να βάλει τα δικά του όρια στη μητέρα του.
Μου αναφέρεις πως θα την πάρετε μαζί το Πάσχα στις διακοπές και πως μερικές φορές αισθάνεσαι ότι περισσεύεις. Πολύ σωστά αισθάνεσαι. Περισσεύεις. Εγώ αυτή τη στιγμή που σου απαντάω αισθάνομαι ετεροντροπή. Ντρέπομαι και για εκείνον που δεν βάζει όρια και για εσένα που δεν βάζεις τα δικά σου. Για τη μητέρα του δεν ντρέπομαι. Πολλοί κάνουν παιδιά για παρέα και για να έχουν κάποιον να τους φροντίζει όσο μεγαλώνουν. Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια. Αυτοί οι γονείς μού προκαλούν αποστροφή.
Λοιπόν, για να τελειώνουμε με αυτή την κωμωδία, θα σου πω ακριβώς ποια είναι τα βήματα και θα τα ακολουθήσεις σαν να είναι «ιεροί κανόνες», που λένε και οι παπάδες. Πρώτον, εξηγείς στον σύντροφό σου πώς αισθάνεσαι και πως τα υγιή όρια πρέπει να μπαίνουν προς όλες τις πλευρές για να υπάρχει ισορροπία. Φυσικά και να κρατήσει μια σχέση με τη μητέρα του, αλλά σε καμία περίπτωση σε βαθμό που να επηρεάζει τη δική σας προσωπική ζωή και να μην παίρνει χωρίς τη συναίνεσή σου αποφάσεις που αφορούν την ιδιωτικότητά σου. Δεύτερον, το ίδιο θα κάνεις και προς τη μητέρα του, για να μη γίνεται «χαλασμένο τηλέφωνο». Θα εξηγήσεις πάλι πώς αισθάνεσαι και με πολύ ευγενικό τρόπο θα εκφράσεις τα όριά σου. Αν η σχέση τους είναι δυνατή, τότε θα γίνει και υγιής μέσα από αυτή τη διαδικασία, και μάλιστα θα ενδυναμωθεί. Στην περίπτωση όπου, δυστυχώς, ο σύντροφός σου επιθυμεί να διατηρήσει αυτή τη σχέση που έχει με τη μητέρα του, θα πεις επί λέξει: «Ευχαριστώ πολύ, δεν θα πάρω. Σας εύχομαι κάθε ευτυχία, σε σένα και τη μητέρα σου. Τα φιλιά μου».
