Έντονη δυσαρέσκεια προκαλούν οι ισχύουσες ρυθμίσεις για τις συντάξεις χηρείας, με χιλιάδες δικαιούχους να καταγγέλλουν ότι το σύστημα αφήνει εκτός προστασίας ανθρώπους που έχασαν τον σύντροφό τους σε νεαρή ηλικία. Παρά τις βελτιώσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια, σοβαρά κενά εξακολουθούν να δημιουργούν ανισότητες, οικονομική ανασφάλεια και κοινωνική αδικία.
Στο επίκεντρο της κριτικής βρίσκονται τα ηλικιακά όρια, οι περικοπές για όσους εργάζονται, αλλά και οι μεγάλες καθυστερήσεις στην απονομή της σύνταξης.
Το μεγαλύτερο αγκάθι παραμένει το ηλικιακό όριο. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, όταν ο επιζών σύζυγος είναι κάτω των 55 ετών, η σύνταξη χηρείας καταβάλλεται μόνο για τρία χρόνια και στη συνέχεια διακόπτεται.
Η σύνταξη επανέρχεται μόνο αν ο δικαιούχος συμπληρώσει τα 55 μέσα σε αυτή την τριετία. Όσοι δεν τα καταφέρνουν, μένουν χωρίς κανένα εισόδημα, παρά το γεγονός ότι έχουν χάσει τον βασικό στυλοβάτη της οικογένειας.
Ιδιαίτερα άδικη θεωρείται η περίπτωση όσων βρίσκονταν λίγο πριν το όριο ηλικίας όταν έχασαν τον ή τη σύζυγό τους. Για παράδειγμα, κάποιος που είναι 53 ετών, χάνει οριστικά τη σύνταξη μετά την τριετία, καθώς δεν προλαβαίνει να συμπληρώσει τα 55.
Οι δικαιούχοι μιλούν για ένα «τυφλό» ηλικιακό φίλτρο που δεν λαμβάνει υπόψη την πραγματική ανάγκη επιβίωσης.
Σημαντικές μειώσεις εφαρμόζονται και σε όσους εργάζονται ή λαμβάνουν δική τους σύνταξη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η σύνταξη χηρείας μπορεί να μειωθεί έως και 50%, γεγονός που πολλοί χαρακτηρίζουν αντικίνητρο για εργασία και οικονομική ανεξαρτησία.
Όπως τονίζουν οι σύλλογοι δικαιούχων, το σύστημα ουσιαστικά «τιμωρεί» όσους προσπαθούν να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
Παρά τη βελτίωση των διαδικασιών στον ΕΦΚΑ, η απονομή της σύνταξης χηρείας εξακολουθεί να καθυστερεί από 6 έως και 12 μήνες. Στο διάστημα αυτό, πολλές οικογένειες μένουν χωρίς καμία οικονομική στήριξη, σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της ζωής τους.
Σε γάμους διάρκειας κάτω των πέντε ετών απαιτούνται επιπλέον αποδεικτικά στοιχεία, ώστε να μην χαρακτηριστεί ο γάμος «συμφέροντος». Οι δικαιούχοι κάνουν λόγο για εξαντλητική γραφειοκρατία και άδικη ταλαιπωρία ανθρώπων που ήδη βιώνουν πένθος.
Οι σύλλογοι χηρείας επισημαίνουν ότι η απώλεια συζύγου δεν είναι επιλογή, αλλά ένα βίαιο γεγονός ζωής. Υποστηρίζουν πως η σύνταξη χηρείας πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μέτρο κοινωνικής προστασίας και όχι ως παροχή που «κόβεται» με ηλικιακά και εργασιακά φίλτρα.
Μεταξύ των βασικών αιτημάτων περιλαμβάνονται:
Κατάργηση ή μείωση του ορίου των 55 ετών
Μόνιμη στήριξη για όσους μεγαλώνουν ανήλικα παιδιά
Αναστολή περικοπών για εργαζόμενους
Ταχύτερη απονομή εντός 3 μηνών
Πιο ευέλικτοι κανόνες για γάμους μικρής διάρκειας
Παρά τις αλλαγές των τελευταίων ετών, οι συντάξεις χηρείας παραμένουν ένα από τα πιο ευαίσθητα και ακανθώδη ζητήματα της κοινωνικής ασφάλισης. Οι δικαιούχοι ζητούν ένα σύστημα πιο ανθρώπινο και δίκαιο, την ώρα που η Πολιτεία καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην κοινωνική προστασία και τα δημοσιονομικά όρια.