Χωρισμένος πατέρας: Σήμερα, ο Γιάννης είναι πατέρας από ένα παιδί, το οποίο είναι ηλικίας έξι ετών. Ο ίδιος χώρισε το 2018. Μάλιστα, το διαζύγιό τους ήταν συναινετικό. Ωστόσο, ο χωρισμός τους ήταν αποτέλεσμα ασυμφωνίας χαρακτήρων. Από εκεί και πέρα, το ζευγάρι υπέγραψε ιδιωτικό συμφωνητικό. Εκείνο όριζε ότι θα υπάρχει κοινή επιμέλεια του τέκνου. Δηλαδή, πως θα συναποφασίζουν για όλα τα σημαντικά θέματα που το αφορούν.
Όλα κύλησαν ομαλά για 3 μήνες. Σ’ αυτό το διάστημα όμως η πρώην σύζυγος του Γιάννη σύναψε μια νέα ερωτική σχέση. Αφότου επισημοποίησε τον δεσμό της διεκδίκησε δικαστικά και έλαβε, ως είθισται σύμφωνα με το ελληνικό νομολογιακό έθιμο, την αποκλειστική επιμέλεια του παιδιού. Συνεπώς και το δικαίωμα να καθορίζει τον τόπο κατοικίας του.
Μετακόμισε με το παιδί και το νέο της σύντροφο σε άλλη πόλη. Παρά τις αντιρρήσεις του Γιάννη που θεώρησε ότι ως πατέρας θα έπρεπε να συνεχίσει να βλέπει το παιδί του. Ο ίδιος εξάντλησε όλα τα ένδικα μέσα. Κατοχύρωσε την εκ νέου επικοινωνία με το παιδί του. Παρ’ όλα αυτά η πρώην σύζυγός του αρνείται να εφαρμόσει την απόφαση. Δεν επιτρέπει οποιαδήποτε επικοινωνία ανάμεσα στο Γιάννη και το παιδί του.
Προσέφυγε στη Δικαιοσύνη. Όμως, η εκδίκαση της υπόθεσης είναι πολυετής. Ποτέ δεν έχει κατηγορηθεί, πόσο μάλλον, καταδικαστεί, ως μη ικανός πατέρας. Ωστόσο, εδώ και δύο χρόνια το παιδί στερείται την παρουσία του. Το μόνο που του έχει απομείνει είναι οι αναμνήσεις και οι φωτογραφίες των πρώτων ετών της ζωής του παιδιού του.
Αυτή είναι μια από τις πολλές περιπτώσεις πατεράδων στη χώρα μας που έχουν αντίστοιχα βιώματα. Τώρα, αποφάσισαν να συνασπιστούν. Εδώ και μερικές εβδομάδες έχουν ιδρύσει τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Ενεργοί Μπαμπάδες για τα Δικαιώματα του Παιδιού», μέσω του οποίου διεκδικούν τη θεσμοθέτηση και στην Ελλάδα της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας.
«Η Ελλάδα σήμερα, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, δεν εφαρμόζει το ευρωπαϊκό δίκαιο. Σε περίπτωση διαζυγίου η επιμέλεια αποδίδεται κατ’ αποκλειστικότητα στον έναν από τους δύο γονείς. Συνηθέστερα, αυτή αποδίδεται στην μητέρα. Εμείς υποστηρίζουμε την αναγκαιότητα για την θέσπιση της συνεπιμέλειας, του ίσου χρόνου με τον οποίο θα περνάει το χρόνο του το παιδί με κάθε γονέα και της εναλλασσόμενης κατοικίας του» μας λέει ο εκπρόσωπος των «Ενεργών Μπαμπάδων» και εκπαιδευτικός Γιώργος Κολυβάς, προσθέτοντας ότι στη χώρα μας, σε ποσοστό 98% η επιμέλεια δίδεται στη μητέρα, με αποτέλεσμα το παιδί να χάνει την επαφή με τον άλλο γονέα, κάτι που έχει δυσάρεστη εξέλιξη στην υπόλοιπη ζωή του.
Με βάση την ισχύουσα ελληνική νομοθεσία, υποστηρίζουν τα μέλη του οργανισμού, σε περίπτωση διαζυγίου, η επιμέλεια του τέκνου, δηλαδή η φροντίδα σε ό,τι αφορά την ανατροφή, την επίβλεψη, την εκπαίδευση, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του αποδίδεται κατ’ αποκλειστικότητα στον έναν γονέα, συνηθέστερα στην μητέρα, παρά το γεγονός ότι η επιμέλεια εντάσσεται στην ευρύτερη έννοια της γονικής μέριμνας, η οποία ασκείται από κοινού από τους γονείς (ΑΚ 1510).
Οι μελέτες έχουν αποδείξει ότι οι γονείς που μοιράζονται την επιμέλεια αναφέρουν λιγότερη πίεση και άγχος στη ζωή τους από τους γονείς που έχουν αποκλειστική επιμέλεια. Η ανατροφή, και ότι αυτή συνεπάγεται, μοιράζεται στα δυο. Το αποτέλεσμα είναι η καλύτερη ποιότητα στις σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών. Η γονική ποιότητα ζωής είναι ένας σημαντικός παράγοντας της ποιότητας των σχέσεων γονέων-παιδιού. Ιδανικά, θα έπρεπε τα συμφέροντα και των δυο γονέων σε σχέση με τα παιδιά να εξυπηρετούνται. Ο χωρισμός γονέα και παιδιού έχει μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στις σχέσεις τους.
Η κοινή επιμέλεια σημαίνει ότι και οι δύο γονείς συμμετέχουν στην ανατροφή των παιδιών τους. Έχουν ίσα δικαιώματα, καθήκοντα και ευθύνες. Με τον τρόπο αυτό τα παιδιά έχουν την δυνατότητα να αναπτύσσουν αρμονικά τις ψυχοσωματικές τους δεξιότητες.
Η Ελλάδα αρνείται να εναρμονιστεί με τους κανόνες του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Εμμένει στο σύστημα της αποκλειστικής επιμέλειας των τέκνων, σε περίπτωση διαζυγίου. Ήδη από το 2015 το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει ψηφίσει, για την ισότητα των δυο φύλων και τα δικαιώματα των παιδιών, ίσες γονικές ευθύνες απέναντι στα παιδιά και την εναλλασσόμενη κατοικία των παιδιών. Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στην χώρα μας, στα περισσότερα κράτη-μέλη, όπως στην Γαλλία, το Βέλγιο, την Δανία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία έχουν παρατηρηθεί σημαντικές εξελίξεις προς την κατεύθυνση αυτή.
Τα κράτη – μέλη καλούνται να σέβονται το δικαίωμα των πατεράδων στην κοινή επιμέλεια. Καλούνται να διασφαλίσουν ότι το οικογενειακό δίκαιο προβλέπει σε περίπτωση διάστασης η διαζυγίου την από κοινού άσκηση της επιμέλειας των τέκνων. Αυτό, διότι η κοινή επιμέλεια βοηθά να υπερνικηθούν τα στερεότυπα βάσει φύλου τα σχετικά με ρόλους στο πλαίσιο της οικογένειας και αυτό αντανακλά στις κοινωνιολογικές αλλαγές που παρατηρήθηκαν εδώ και μισό αιώνα στο χώρο οργάνωσης της οικογένειας.
Επίσης, τα κράτη – μέλη καλούνται να εξαλείψουν από τις νομοθεσίες τους κάθε διαφορά μεταξύ των γονέων που έχουν αναγνωρίσει το παιδί τους, είτε έχουν τελέσει γάμο είτε όχι, καθώς και να εισάγουν στην νομοθεσία τους την αρχή της εναλλασσόμενης κατοικίας των παιδιών μετά τον χωρισμό. Η Ελλάδα έχει προσυπογράψει το εν λόγω ευρωπαϊκό ψήφισμα. Αποδέχθηκε όλες τις προτεινόμενες οδηγίες που αναφέρονται σε αυτό, από το 2015. Παρόλα αυτά εξακολουθεί να μην έχει προχωρήσει στην εφαρμογή του στο νομικό πλαίσιο του εθνικού οικογενειακού Δικαίου.
Το ισχύον πλαίσιο του οικογενειακού δικαίου στην Ελλάδα είναι αναχρονιστικό και δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες και την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών. Του λόγου το αληθές αποδεικνύεται από τα πορίσματα έρευνας του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, όπου σε δείγμα 1349 ατόμων (εκ των οποίων 71% γυναίκες, 30,5% παντρεμένοι, 14% διαζευγμένοι) το 73% θεωρεί́ ότι ο πατέρας είναι εξίσου ικανός με τη μητέρα στην ανατροφή /επιμέλεια των παιδιών, ενώ το 86% πιστεύει ότι το κράτος πρέπει να θεσπίσει νόμους για τη συνεπιμέλεια.
Τα αποτελέσματα αυτά αποδεικνύουν ότι η αποδοχή της συνεπιμέλειας από την ελληνική κοινή γνώμη βρίσκεται σε επίπεδα αντίστοιχα με χώρες όπου αυτή ισχύει ήδη. Θα αρκούσε μια αυστηροποίηση των ποινών για την αντιμετώπιση της γονεϊκής αποξένωσης; Αυστηροποίηση των ποινών για περιπτώσεις μη τήρησης των δικαστικών αποφάσεων ή των ιδιωτικών συμφωνιών, χωρίς αλλαγή του θεσμικού πλαισίου, δεν θα έτεινε στην λύση του προβλήματος της γονεϊκής αποξένωσης.
Στην πραγματικότητα μία τέτοια ρύθμιση δεν θα συνιστούσε αλλαγή των κανόνων αλλά διατήρηση του ίδιου πλαισίου. Ο αποξενωτής γονέας δεν αποθαρρύνεται από την απειλή ποινών, γιατί επιδιώκει μέσω την χειραγώγησης των παιδιών την αποξένωση του άλλου γονέα, συμπεριφορά την οποία ενισχύει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.
Την Κυριακή 21 Ιουνίου ήταν η «Ημέρα του Πατέρα» και στο πλαίσιο αυτό οι «Ενεργοί Μπαμπάδες» έστειλαν σχετική επιστολή στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Υπουργό Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα, στην οποία του ανέφεραν μεταξύ άλλων: «Η 21η Ιουνίου είναι για εμάς μία ξεχωριστή ημέρα. Σημαίνει πολλά, κάποια εκ των οποίων λέγονται και περιγράφονται και άλλα που δεν μπορούν να ειπωθούν, μα εκδηλώνονται ισχυρά στην σφαίρα των συναισθημάτων. Είναι συμβολισμός και σημείο αναφοράς ενός αγώνα, που δυστυχώς δεν είναι ευρέως γνωστός.
Στον δικό μας αγώνα δεν υπάρχουν αντιπαλότητες, ο «καταστατικός μας χάρτης» δεν διαχωρίζει σε εχθρούς ή φίλους. Έχει διαρκή προσπάθεια για πράγματα που για άλλους είναι αυτονόητα και αδιαπραγμάτευτα. Είναι μάχη με μοναδικούς ηττημένους αθώες ψυχές παιδιών. Μοναδικός μας σκοπός και επιδίωξη, κυρίαρχη σκέψη είναι η προστασία των παιδιών μας, των μελλοντικών γονέων».
Και συνεχίζουν: «Τα ελληνικά δικαστήρια, αντιθέτως με ό,τι συμβαίνει στην πλειονότητα των Ευρωπαϊκών χωρών και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αδυνατούν να εκδώσουν αποφάσεις προς το αληθινό συμφέρον του παιδιού, αποκλείοντας de facto τον έναν γονέα, καθώς ο χρόνος επικοινωνίας – συνηθέστερα του πατέρα – με τα παιδιά του περιορίζεται σε κάποιες ημέρες τον μήνα, πολύ μακριά από τον ιδανικό για την ομαλή τους ανάπτυξη ισομερισμό του χρόνου.
Στην πραγματικότητα, το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για την ρύθμιση της επιμέλειας, δεν είναι παρά ένα όπλο στα χέρια του αποξενωτή γονέα. Για τους λόγους αυτούς, σήμερα είναι η μέρα και των Ενεργών Μπαμπάδων, που από θέση αρνούνται να συμβιβαστούν με την δυσμένεια των κανόνων της επιμέλειας στην Ελλάδα. Απαρχή και κατεύθυνση η ομαλή ανάπτυξη των παιδιών μας, που συνειδητά φέραμε στην ζωή και αγωνιούμε για την ομαλή ανάπτυξή τους.
[…] Η φυσική και συναισθηματική αποξένωση του ενός γονέα αφήνει το παιδί έκθετο σε κινδύνους πολύ σοβαρών ψυχολογικών προβλημάτων. […] Είμαστε χιλιάδες οι αποξενωμένοι γονείς, είναι αθροιστικά περισσότερες οι αθώες ψυχές παιδιών που βρίσκονται σε πραγματικό κίνδυνο ψυχοσυναισθηματικών προβλημάτων, που θα μεταφέρουν με την σειρά τους στις επόμενες γενιές.
Στην Ελλάδα, επιβάλλεται να αλλάξει επιτέλους το αναχρονιστικό πλαίσιο της επιμέλειας, η οποία δεν ανταποκρίνεται πια σε καμία απολύτως κοινωνική πραγματικότητα. Είμαστε σίγουροι ότι θα ακούσετε την φωνή μας, θα σκύψετε πάνω από το πρόβλημα των παιδιών και θα ακολουθήσετε το παράδειγμα που δίνει ο υπόλοιπος κόσμος».