Ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου υπήρξαν οι πρώτοι αγωνιστές του Κυπριακού Αγώνα που καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν από τους Άγγλους δυνάστες.
Ποιος ήταν ο Μιχαλάκης Καραολής
Ο Μιχαλάκης Καραολής γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1933 στο Παλαιοχώρι Πιτσιλιάς και ήταν το τέταρτο παιδί του Σάββα και της Παναγιώτας Καραολή. Αποφοίτησε από την Αγγλική Σχολή Λευκωσίας Κύπρου και διορίστηκε δημόσιος υπάλληλος. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τον στίβο ως αθλητής του ΑΠΟΕΛ. Εντάχθηκε από τους πρώτους στην ΕΟΚΑ και πήρε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα με την ομάδα του Πολύκαρπου Γεωρκάτζη.
Αμέσως μετά την εκτέλεση του Πούλλη οι Καραολής και Παναγιώτου διέφυγαν με ποδήλατα, όμως οι βρετανικές Αρχές έφτασαν στα ίχνη του Καραολή από τον αριθμό κυκλοφορίας του ποδηλάτου του. Την στιγμή της σύλληψης, τα μέλη της ΕΟΚΑ προσπαθούσαν να τον φυγαδεύσουν στο βουνό, όπου δρούσαν οι αντάρτικες ομάδες.
Ο Ανδρέας Δημητριού είχε αποστολή την προμήθεια οπλισμού στην οργάνωση, καθώς εργαζόταν σε κατάστημα εκρηκτικών και κυνηγετικών ειδών. Ο Δημητρίου είχε πυροβολήσει κατά του πράκτορα της «Ιντέλιτζενς Σέρβις», Σίντνεϊ Τέιλορ, ο οποίος όμως δεν δολοφονήθηκε. Οι Βρετανοί τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν.
Ποιος ήταν ο Ανδρέας Δημητρίου
Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1934 στον Άγιο Μάμα Λεμεσού και καταγόταν από πάμπτωχη πολυμελή οικογένεια. Φοίτησε για τρία χρόνια στο Νυχτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου Κύπρου και στη συνέχεια έπιασε δουλειά σε κατάστημα εκρηκτικών και κυνηγετικών ειδών. Από μικρός αναμίχθηκε στον συνδικαλισμό και διατέλεσε γραμματέας της Συντεχνίας Αχθοφόρων. Νεαρός αγωνιστής της ΕΟΚΑ, πρωτοστάτησε στην αρπαγή οπλισμού από τις κατοχικές αρχές της Αμμοχώστου. Τα όπλα προωθήθηκαν σε διάφορες αντάρτικες ομάδες, οι οποίες μέχρι τότε ήταν εφοδιασμένες σχεδόν μόνο με κυνηγετικά. Στις 22 Νοεμβρίου 1955 κατηγορήθηκε ότι πυροβόλησε και τραυμάτισε στην Αμμόχωστο τον πράκτορα της «Ιντέλιτζενς Σέρβις», Σίντνεϊ Τέιλορ. Συνελήφθη και καταδικάσθηκε σε θάνατο.
Η δίκη του Καραολή
Στις 24 Οκτωβρίου 1955 ξεκίνησε η δίκη του Καραολή, ο οποίος δεν ήταν αυτός που είχε πυροβολήσει τον Πουλλή αλλά ο Παναγιώτου. Μετά από τις καταθέσεις δύο Τουρκοκυπρίων αστυνομικών αποφασίστηκε η εσχάτη των ποινών. Ο Καραολής καταδικάστηκε σε θάνατο δι’ απαγχονισμού. Ο κατηγορούμενος προσέφυγε στην Επιτροπή Δικαιοσύνης του Βρετανικού Συμβουλίου του Κράτους και ζήτησε απονομή χάριτος από τη βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου, Ελισάβετ Β΄. Σημαντικές προσωπικότητες από την Ευρώπη αντέδρασαν στην απόφαση του δικαστηρίου και ζήτησαν την ακύρωση της εκτέλεσης. Ανάμεσα τους ο Άλμπερ Καμύ, ο οποίος σε άρθρο του με τίτλο “Το ελληνόπουλο” που δημοσιεύτηκε στη γαλλική εφημερίδα Λ’ Εξπρές, έγραφε:
“Για μια ακόμη φορά, η ταπεινή διεκδίκηση ενός λαού που παρέμεινε επί χρόνια βωβή και φιμώθηκε ευθύς μόλις θέλησε να εκφραστεί, ξεσπά τώρα σε εξέγερση. Για μια ακόμη φορά, η τυφλή καταπίεση προηγήθηκε της εξέγερσης. […] Τώρα έρχεται η ώρα των μαρτύρων που ακούραστοι, όπως και οι καταπιεστές, κατορθώνουν να επιβάλουν σε έναν αδιάφορο κόσμο τη διεκδίκηση ενός λαού ξεχασμένου από όλους, εκτός από τον εαυτό του. […] Οι φίλοι της Αγγλίας την καλούν πρώτοι να σώσει, κατά πρώτο λόγο, τον Μιχαήλ Καραολή και ύστερα να του αποδώσει ελεύθερη την τρισχιλιετή πατρίδα του…”
Ανδρέας Δημητρίου
Ο Ανδρέας Δημητρίου καταδικάστηκε επίσης σε θάνατο δι απαγχονισμού στις 30 Ιανουαρίου του 1956. Μετά την ανακοίνωση της απόφασης είπε:
«Λυπάμαι που δε θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη. Όμως δε με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στην σκλαβιά. Γεια σας.»
Είχε συναντηθεί στις φυλακές μαζί με τον Καραολή και η εκτέλεση τους είχε οριστεί την ίδια μέρα. Σε γράμμα του προς την οικογένεια του, ο Καραολής έγραφε:
Τα ελληνόπουλα δεν ξέρουν
μόνο πως πρέπει να ζουν
Ξέρουν και πώς να πεθαίνουν
Kαι πως την πατρίδα να τιμούν.
Στην Ελλάδα οργανώθηκαν πορείες διαμαρτυρίας κατά της απόφασης του δικαστηρίου, στις οποίες πέθαναν τέσσερις άνθρωποι. Παρά τη διεθνή κατακραυγή στις 10 Μαΐου 1956 οι δύο νέοι οδηγήθηκαν στην κρεμάλα. Οι Βρετανοί ήθελαν να φοβίσουν τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ προκειμένου να σταματήσουν οι επαναστατικές ενέργειες, ωστόσο η εκτέλεση των δύο νεαρών πυροδότησε ένα κύμα αντιδράσεων και η απάντηση της ΕΟΚΑ στους Βρετανούς αποικιοκράτες ήταν σφοδρή…
Τα σώματά τους ενταφιάστηκαν μέσα στη φυλακή και δεν παραδόθηκαν στις οικογένειες τους.
