Η Μητέρα Τερέζα γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου του 1910 στα Σκόπια της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (σήμερα πρωτεύουσα της ΠΓΔΜ). Είχε, ωστόσο, καταγωγή από την Σκόδρα της Αλβανίας.
Της: Έπη Τρίμη
Η Ανιέζε Γκόντσε Μπογιάτζιου, όπως ήταν το κοσμικό της όνομα, γεννήθηκε στην πόλη Ισκίμπ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (νυν Σκόπια της ΠΓΔΜ) στις 26 Αυγούστου 1910, από γονείς αλβανικής καταγωγής. Ορφανή από πατέρα στα οκτώ της χρόνια, είχε αποφασίσει από τα 12 της να ταχθεί στην υπηρεσία του Κυρίου και να γίνει μοναχή.
Ο μοναχισμός
Πήγε στο Νταρτζίλινγκ της Ινδίας το 1929 και ορκίστηκε ως μοναχή το 1931. Το 1937 δούλεψε σαν δασκάλα σε ένα σχολείο στην Καλκούτα. Το 1950, πήρε την άδεια από το Βατικανό για να ξεκινήσει το ιεραποστολικό της έργο.
Το θεάρεστο έργο της
Το 1952 μετέτρεψε έναν παλαιό Ινδουιστικό ναό στην Καλκούτα σε κτίριο για την ίαση των ανθρώπων που πεθαίνουν. Επίσης, το 1955 άνοιξε ένα ορφανοτροφείο στην Καλκούτα. Στη συνέχεια άνοιξε νοσοκομεία και ορφανοτροφεία σε ολόκληρη την Ινδία αλλά και στην Ρώμη, την Τανζανία και την Αυστρία.
Η ευκαιρία της δόθηκε το 1928, όταν πήγε στην Ιρλανδία και εντάχθηκε στο Ίδρυμα της Παναγίας. Έπειτα από μόλις έξι εβδομάδες παραμονής στο Δουβλίνο αναχώρησε ατμοπλοϊκά για την Ινδία για να διδάξει γράμματα σε άπορα παιδιά, όπως ήταν ο κύριος σκοπός του ιδρύματος. Στη συνέχεια ζήτησε την άδεια να εργαστεί για τους πτωχούς της Καλκούτας.
Το 1948 έλαβε την ινδική υπηκοότητα και τον ίδιο χρόνο ίδρυσε μοναστικό τάγμα με την ονομασία «Ιεραπόστολοι της Φιλανθρωπίας». Κοντά της έσπευσαν προς βοήθειά της άτομα που συμπάθησαν την προσπάθειά της. Οργανώθηκαν ιατρεία και σχολεία.
Το 1950 το τάγμα της έλαβε την έγκριση του Πάπα Πίου ΙΒ’ και το 1965 υπήχθη απευθείας σ’ αυτόν. Στην πορεία του χρόνου το τάγμα υπό την καθοδήγηση της Μητέρας Τερέζας ίδρυσε πολλά κέντρα βοήθειας για τυφλούς, ηλικιωμένους, λεπρούς, αναπήρους, πάσχοντες από AIDS και ετοιμοθάνατους.
Το 1979 κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης
Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο προκειμένου να βοηθήσει τους φτωχούς και τους αρρώστους. Ενδεικτικά, βοήθησε τους πεινασμένους στην Αιθιοπία, τα θύματα της πυρηνικής έκρηξης στο Τσερνομπίλ καθώς και τα θύματα ενός σεισμού στην Αρμενία.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1979 τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης «για τη συμβολή της στην καταπολέμηση της φτώχειας και της δυστυχίας, που αποτελεί απειλή για την ειρήνη», την ίδια ημέρα που ο Οδυσσέας Ελύτης παραλάμβανε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το ποσό των 192.000 δολαρίων που συνόδευε το έπαθλο, το διέθεσε για τους φτωχούς της Ινδίας.
Η Μητέρα Τερέζα των φτωχών τελικά ήταν πλούσια, τσιγκούνα και άκαρδη;
Μια νέα έρευνα Καναδών ακαδημαϊκών βάζει φωτιά στην Καθολική Εκκλησία και απειλεί να γκρεμίσει τον μύθο της Μητέρας Τερέζας, καθώς υποστηρίζει ότι η αγιοποίηση της εικόνας της ήταν περισσότερο επικοινωνιακό κόλπο παρά πραγματικότητα.
Σύμφωνα με αυτή την αμφιλεγόμενη έρευνα που πρόκειται να εκδοθεί τον επόμενο μήνα στον Καναδά, η Μητέρα Τερέζα έβρισκε «όμορφο» θέαμα το να υποφέρουν οι καταπιεσμένοι και προτιμούσε περισσότερο να προσεύχεται για τους αρρώστους παρά να τους προσφέρει πραγματική ιατρική βοήθεια.
Προσθέτουν, επίσης, ότι το Βατικανό «έριξε κάτω από το χαλί» ορισμένες αιτιάσεις για ύποπτες συναλλαγές και επαφές ώστε να παραμερίσει την αναγκαία χρονική περίοδο των πέντε ετών μέχρι να την «αγιοποιήσει».
Ένας από τους ερευνητές ο Σερζ Λαριβέ από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ εκφράζει συγκεκριμένες απορίες, καθώς διερωτάται «δεδομένης της φειδωλής διαχείρισης των έργων της Μητέρας Τερέζας μπορεί να αναρωτηθεί πού πήγαν τα εκατομμύρια δολάρια που προορίζονταν για τους φτωχότερους των φτωχών»;
Η ερευνητική αυτή εργασία υποστηρίζει ότι η φημισμένη καλόγρια είχε 517 αποστολές σε 100 χώρες, αλλά η πλειοψηφία των δεν είχε τη σωστή ιατρική φροντίδα και αρκετοί αφέθηκαν να πεθάνουν. Προσθέτει επίσης ότι το Βατικανό αγνόησε τους ισχυρισμούς ενός γιατρού ο οποίος είχε εκφράσει σοβαρές αντιρρήσεις για ένα θαύμα της Μητέρας Τερέζας, όταν θεράπευσε μια γυναίκα που είχε φυματίωση και κύστη στις ωοθήκες.
Οι ερευνητές Κάρολ Σενεσάλ του Πανεπιστημίου της Οτάβα και Ζενεβιέν Σενάρ από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ έφτασαν μαζί με τον Λαριβέ σε αυτά τα συμπεράσματα εξετάζοντας το 96% των έργων που έχουν δημοσιευθεί μέχρι τώρα για τη Μητέρα Τερέζα.
Τα ευρήματα
Σύμφωνα με την έρευνα περίπου το ένα τρίτο από τους ασθενείς που πήγαιναν στα ιδρύματά της αφήνονταν στη μοίρα τους και τελικά πέθαιναν, ενώ αρκετοί επιστήμονες διαπίστωναν σοβαρές ελλείψεις σε πραγματικές υπηρεσίες φροντίδας, ανεπαρκή τροφή και καθόλου παυσίπονα.
Το πρόβλημα σύμφωνα με τους ερευνητές δεν ήταν τα χρήματα, καθώς στα ταμεία των ιδρυμάτων συνέρρεαν εκατομμύρια δολάρια, αλλά μια περίεργη αντίληψη περί θανάτου και βασάνων.
«Υπάρχει κάτι όμορφο στο να βλέπεις τους φτωχούς να αποδέχονται τη μοίρα τους, να υποφέρουν όπως στα Πάθη του Ιησού» ήταν η απάντηση της Μητέρας Τερέζας στην κριτική που δεχόταν.
Παρουσιάζονται ακόμη και ορισμένες κατηγορίες όπως όταν στην περίπτωση μιας σειράς από μεγάλες πλημμύρες στην Ινδία ή στην περίπτωση μιας έκρηξης σε ένα εργοστάσιο, η Μητέρα Τερέζα πρόσφερε αναρίθμητες προσευχές και φυλαχτά της Παναγίας, αλλά καθόλου χρήματα.
Ωστόσο, δεν είχε κανένα πρόβλημα να αποδεχθεί το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής από τον δικτάτορα της Αϊτής Ντουβαλιέρ.
Το θαύμα του μάρκετινγκ
Οι ερευνητές ακόμη καταγράφουν το γεγονός πως παρά όλα αυτά τα σκοτεινά σημεία στη ζωή και την πορεία της έφτιαξε μια εικόνα αγιότητας και απέραντης καλοσύνης, κάτι που οφείλεται σε μια χρήσιμη όπως αποδείχθηκε γνωριμία.
Το 1968 γνώρισε στο Λονδίνο τον τότε επικεφαλής του BBC Μάλκομ Μαγκέριτζ ο οποίος, εκτός από φανατικός πολέμιος των εκτρώσεων, υποστήριζε τις συντηρητικές καθολικές απόψεις της διάσημης καλόγριας και αποφάσισε να προωθήσει το έργο της.
Την επόμενη χρονιά γύρισε ένα αποθεωτικό ντοκιμαντέρ για την ιεραποστολική της δράση και κάπου εκεί απογειώθηκε η φήμη της για να εξελιχθεί σε φιγούρα παγκόσμιας εμβέλειας.
Ακόμη και το Βατικανό φαίνεται πως βάπτισε την αμφιλεγόμενη θεραπεία μιας κοπέλας από τη μητέρα Τερέζα ως θαύμα ώστε να επιταχύνει τις διαδικασίες αγιοποίησής της .
Όταν ο μύθος γίνεται «αναγκαίο κακό»
Ωστόσο, οι επιστήμονες στην έρευνά τους που θα δημοσιευθεί στο γαλλόφωνο περιοδικό «Studies in Religion/Sciences» αποφαίνονται ότι παρά την αμφιλεγόμενή της προσωπικότητα και πορεία ο μύθος της Μητέρας Τερέζας τείνει να έχει θετικές συνέπειες στις συνειδήσεις των ανθρώπων προωθώντας τα ιδεώδη του ανθρωπισμού, της γενναιοδωρίας και τις δράσεις ενάντια στη φτώχεια.
Τα τελευταία χρόνια και ο θάνατος
Το 1983, κατά τη διάρκεια επίσκεψής της στον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’, έπαθε καρδιακή προσβολή και έκτοτε κυκλοφορούσε με βηματοδότη.
Η Μητέρα Τερέζα πέθανε το 1997 στην Καλκούτα της Ινδίας και, αμέσως μετά τον θάνατό της, αγιοποιήθηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’.
