Αν είχατε ανεμοβλογιά στην παιδική σας ηλικία, ίσως θεωρείτε ότι είστε προστατευμένοι για πάντα.
Ωστόσο, υπάρχει ένας κρυμμένος κίνδυνος — ο ιός που προκαλεί την ανεμοβλογιά μπορεί να παραμείνει αδρανής στο σώμα σας για χρόνια και αργότερα να επανενεργοποιηθεί ως έρπητας ζωστήρας.
Σε αντίθεση με το ήπιο εξάνθημα της παιδικής ηλικίας, ο έρπητας ζωστήρας συνοδεύεται συχνά από έντονο πόνο και μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές, ιδιαίτερα όταν επηρεάζει το πρόσωπο ή τα μάτια.
Ο έρπητας ζωστήρας, γνωστός και ως herpes zoster, είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από την επανενεργοποίηση του ιού της ανεμοβλογιάς — του ίδιου ιού που προκαλεί την ανεμοβλογιά.
Ακόμα και μετά την ανάρρωση από την ανεμοβλογιά, ο ιός δεν φεύγει από το σώμα σας. Παραμένει ανενεργός στα νευρικά κύτταρα και μπορεί να επανενεργοποιηθεί μετά από χρόνια, εμφανιζόμενος ως έρπητας ζωστήρας.
Ο έρπητας ζωστήρας συνήθως επηρεάζει μόνο τη μία πλευρά του σώματος. Συχνά εμφανίζεται ως μια επώδυνη ζώνη από φυσαλίδες με υγρό στο στήθος, τον αυχένα ή το πρόσωπο.
Οι περισσότεροι αναρρώνουν σε δύο με τρεις εβδομάδες, όμως για πολλούς, κυρίως ηλικιωμένους, ο πόνος μπορεί να είναι έντονος και να διαρκέσει πολύ.
Αν και το χαρακτηριστικό σημάδι του έρπητα ζωστήρα είναι το φυσαλιδώδες εξάνθημα, τα συμπτώματα αρχίζουν συχνά νωρίτερα. Μπορεί να περιλαμβάνουν:
Κόκκινο, φυσαλιδώδες εξάνθημα (συνήθως στη μία πλευρά)
Αίσθηση καψίματος, τσιμπήματος ή οξύς πόνος
Φαγούρα
Πυρετό και ρίγη
Πονοκεφάλους
Κόπωση ή γενική αδιαθεσία
Μυϊκή αδυναμία
Κάποια άτομα νιώθουν νευροπαθητικό πόνο ακόμη και πριν εμφανιστεί το εξάνθημα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πόνος επιμένει ακόμα και μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος — μια κατάσταση γνωστή ως μεταθεραπευτική νευραλγία (PHN), που μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες ή και μήνες.
Αν και σπανιότερο, ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να προσβάλει το πρόσωπο και να προκαλέσει σοβαρότερα προβλήματα. Συνήθως προσβάλλει μόνο τη μία πλευρά.
Αν το εξάνθημα εμφανιστεί στο αυτί, μπορεί να προκαλέσει απώλεια ακοής, ίλιγγο, ακόμη και προσωρινή παράλυση του προσώπου — γνωστή ως σύνδρομο Ramsay Hunt.
Όταν προσβάλει το στόμα ή το τριχωτό της κεφαλής, μπορεί να προκαλέσει πόνο κατά τη διάρκεια του φαγητού ή του βουρτσίσματος των μαλλιών, ακόμα και απώλεια μαλλιών σε σοβαρές περιπτώσεις.
Ο έρπητας ζωστήρας που επηρεάζει το μάτι — μια κατάσταση γνωστή ως οφθαλμικός έρπητας ζωστήρας — θεωρείται επείγουσα ιατρική κατάσταση.
Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί στο βλέφαρο, το μέτωπο ή την άκρη της μύτης, κάτι που συχνά υποδεικνύει ότι το ίδιο το μάτι μπορεί να έχει προσβληθεί. Προειδοποιητικά σημάδια περιλαμβάνουν:
Κόκκινα, δακρυσμένα μάτια
Πρήξιμο γύρω από το μάτι
Φωτοευαισθησία
Θολή ή μειωμένη όραση
Χωρίς άμεση θεραπεία, ο οφθαλμικός έρπητας ζωστήρας μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια όρασης ή τύφλωση.
Μετά την ανεμοβλογιά, ο ιός παραμένει ανενεργός στο νευρικό σας σύστημα. Ορισμένοι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν την επανενεργοποίησή του, όπως:
Η γήρανση, που αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα
Αυξημένα επίπεδα άγχους
Ορισμένες ασθένειες ή σωματικά τραύματα
Η χρήση φαρμάκων που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό, όπως αυτά για τον καρκίνο ή τα αυτοάνοσα νοσήματα
Δεν υπάρχει πλήρης ίαση για τον έρπητα ζωστήρα, αλλά η έγκαιρη ιατρική παρέμβαση μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα και να επιταχύνει την ανάρρωση. Οι γιατροί μπορεί να χορηγήσουν:
Αντιιικά φάρμακα, όπως ακυκλοβίρη ή βαλκυκλοβίρη, για να μειώσουν τη διάρκεια της νόσου
Παυσίπονα (συνταγογραφούμενα ή μη)
Αντιφλεγμονώδη φάρμακα
Τοπικές αλοιφές ή τζελ, όπως χλωριούχο αλουμίνιο, για την ανακούφιση του δέρματος
Καλύψτε το εξάνθημα
Αποφύγετε να αγγίζετε ή να ξύνετε τις φουσκάλες
Μείνετε μακριά από εγκύους, νεογνά και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό όσο το εξάνθημα είναι ενεργό
Ο ιός της ανεμοβλογιάς (varicella-zoster virus, VZV) πράγματι παραμένει αδρανής στα νευρικά κύτταρα μετά τη λοίμωξη και μπορεί να επανενεργοποιηθεί αργότερα στη ζωή ως έρπητας ζωστήρας.
Ο έρπητας ζωστήρας εμφανίζεται συνήθως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή με εξασθενημένο ανοσοποιητικό.
Τα συμπτώματα που περιγράφονται (εξάνθημα, πόνος, φαγούρα, πυρετός κ.ά.) είναι τυπικά.
Επιπλοκές όπως η μεταθεραπευτική νευραλγία (PHN), προσβολή του ματιού ή του προσώπου, και σπάνια νευρολογικές διαταραχές, είναι υπαρκτές και καταγεγραμμένες στην ιατρική βιβλιογραφία.
Δεν υπάρχει οριστική ίαση, αλλά η έγκαιρη χορήγηση αντιιικών και αναλγητικών βοηθά στη βελτίωση της πρόγνωσης και της ποιότητας ζωής του ασθενούς.
Υπάρχουν μέτρα πρόληψης (π.χ. εμβόλιο) και καλό είναι να αποφεύγεται η επαφή με ευπαθείς ομάδες όσο το εξάνθημα είναι ενεργό.
Ναι, το άγχος είναι ένας από τους παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν στην επανενεργοποίηση του ιού της ανεμοβλογιάς (varicella-zoster), προκαλώντας έρπητα ζωστήρα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το άγχος είναι ο μοναδικός ή ο κύριος λόγος.
Μετά την ανεμοβλογιά, ο ιός παραμένει ανενεργός στο σώμα και μπορεί να “ξυπνήσει” αργότερα, συνήθως όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αποδυναμωθεί.
Παράγοντες όπως η γήρανση, κάποιες ασθένειες (π.χ. καρκίνος, HIV), φαρμακευτική αγωγή που καταστέλλει το ανοσοποιητικό, τραυματισμός ή μεγάλο σωματικό/ψυχολογικό στρες έχουν συσχετιστεί με μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης έρπητα ζωστήρα .
Το άγχος, ειδικά αν είναι έντονο και παρατεταμένο, μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα και έτσι να διευκολύνει την επανενεργοποίηση του ιού.
Το άγχος από μόνο του συνήθως δεν αρκεί, αλλά σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση έρπητα ζωστήρα.